Wooncirkel Strandeiland (IJburg)
Ontwikkelen vanaf de tekentafel
In het rijtje wooncirkels dat op dit moment ontwikkeld wordt, is die op Strandeiland een beetje een vreemde eend in de bijt. Die is namelijk de enige die niet in een bestaande buurt wordt gerealiseerd, met een al bestaande zorginfrastructuur, maar in een nog te ontwikkelen wijk.
Een wooncirkel is een initiatief van corporaties en zorgaanbieders zelf. Maar omdat die op Strandeiland in een nog niet bestaande buurt komt, wordt die nu door de gemeente ondersteund. Want hoe geef je anders een wooncirkel vorm in een wijk waarvan je nog niet weet wat voor mensen er komen wonen? En van wie je de zorgvraag dus nog niet kent?
Bij gebiedsontwikkelingen verbindt Jeroen Hofman, beleidsadviseur maatschappelijke voorzieningen bij de gemeente Amsterdam, het fysieke en het sociale domein met elkaar. Dat doet hij ook voor Strandeiland, het nieuwste IJburgeiland, waar de komende 20 jaar gebouwd gaat worden. Samen met woningcorporaties de Alliantie, Ymere en Stadgenoot en zorgaanbieders Cordaan, HVO-Querido en het Leger des Heils verdiept hij zich in wat de nieuwe bewoners van Strandeiland straks nodig hebben aan zorg en ondersteuning.
Flexibele wooncirkel
“Uiteraard is de wereld niet maakbaar”, merkt Jeroen op. “Maar je kunt het zorgaanbod wel zo organiseren dat je voorbereid bent op welke vraag er ook komt. Daar zijn we nu voor Strandeiland mee bezig. We zijn aan het kijken hoe we aan de voorkant een wooncirkel kunnen opzetten, die flexibel genoeg is om verschillende typen ondersteuning te bieden.”
Er komen zo’n 8.000 woningen op Strandeiland. 40 procent in de sociale huur, 25 procent in de midden- en 35 procent in de vrije sector. En wie er ook in de woningen komen wonen, er zullen altijd mensen bij zitten die ondersteuning nodig hebben.
Jeroen: “Als gemeente gaan we voor een inclusieve stad. Daarom hebben we bijvoorbeeld al gepland dat er op Strandeiland een 24-uursvoorziening komt voor de zwaardere zorg. Deze kan als kern van de wooncirkel fungeren. Vanuit deze gegevens denken we na over de verdere invulling van een wooncirkel.”
Lef gevraagd
Omdat Strandeiland een gebied in ontwikkeling is, hebben de samenwerkende partijen met een andere dynamiek te maken, dan in de bestaande stad. Jeroen: “De zorgaanbieders met wie we in gesprek zijn, hebben al aangegeven wat zij nodig zouden hebben aan woningen of andere typen voorzieningen om hun cliënten maximaal te kunnen ondersteunen richting zelfstandig wonen.”
Het is overigens nog niet bekend welke van die aanbieders de zorg gaat bieden op Strandeiland. Daarom is het volgens Jeroen belangrijk dat de potentiële aanbieders elkaar vinden en met dezelfde bril naar het concept kijken. “Zo zorgen we dat straks elke aanbieder ermee uit de voeten kan.
We vragen lef van de zorgaanbieders. Lef om straks ja te zeggen, we gaan ermee door, terwijl nu nog niet 100 procent zeker is welke keuzes er gemaakt gaan worden. Lef om straks geen mitsen en maren over bijvoorbeeld financieringsonzekerheid of het aantal cliënten dat er komt wonen aan te grijpen om af te haken.”
Risico's nemen
Lef vraagt Jeroen ook van de woningcorporaties om zekerheid te bieden aan de zorgaanbieder die de wooncirkel uiteindelijk gaat vormgeven. “De corporaties zullen (clusters van) woningen moeten ontwerpen die misschien net even anders zijn dan een reguliere huurwoning. Dat brengt risico’s met zich mee. Maar dit zijn belangrijke factoren als je een mooie en inclusieve wijk wilt realiseren.”
Een eerste concept
De Alliantie, Ymere en Stadgenoot zijn in elk geval al heel positief over een wooncirkel op Strandeiland. Na een presentatie over het concept kwamen zij al met de vraag wat zij moeten doen om een wooncirkel op Strandeiland mogelijk te maken.
“Daar is de volgende stap uit voortgekomen”, zegt Jeroen. “Over die vraag hebben we met de zorgaanbieders gespard; wat is het programma van eisen voor een wooncirkel? Daarbij gaat het om de fysieke kant van het concept. Wat is de kern? Hoe groot moet die kern zijn? Hoeveel woningen moeten eromheen komen?
Daarover zijn de zorgaanbieders met elkaar in gesprek gegaan, met als resultaat een eerste concept. Dat ligt nu bij de corporaties met de vraag: kunnen jullie hiermee uit de voeten?”
Inspelen op veranderingen
Pas in 2023 gaat de eerste schep op Strandeiland de grond in voor de eerste woningen, dus het is de kunst om de energie en het enthousiasme bij de corporaties en zorgaanbieders vast te houden.
Jeroen: “Voordat de wooncirkel is opgeleverd, is het al 2025 of 2026. Het is een project voor de lange termijn. Het is dus ook belangrijk dat we blijven reageren op de wereld om ons heen. Als straks blijkt dat het concept voor de wooncirkel niet meer relevant is, moeten we niet halsstarrig vasthouden aan alles wat we nu met elkaar bedenken, maar ruimte houden om de afspraken te kunnen aanpassen.”
Samenwerking bínnen corporaties
Nog een belangrijk aandachtspunt volgens Jeroen is de samenwerking binnen de corporaties. Je hebt er de ontwikkelaars, voor de fysieke kant van de zaak. Zij bouwen nieuwe woningen en zorgen voor een financieel sluitende businesscase. En je hebt er de medewerkers die zich bezighouden met wie er in die woningen komen wonen; de sociale kant.
Jeroen is er alert op dat die werelden elkaar straks voldoende vinden. “Er moeten dus niet alleen gesprekken worden gevoerd tussen samenwerkingspartners, maar ook intern, tussen verschillende afdelingen. Dit geldt voor de corporaties, zorgaanbieders en de gemeente zelf.”
Verschillende doelgroepen
Tot slot stipt Jeroen nog even de doelgroep van de wooncirkel op Strandeiland aan. “We richten ons in eerste instantie op mensen die hulp nodig hebben bij het weer zelfstandig gaan wonen. Vanuit de corporaties kwam de vraag waarom we ons niet ook richten op andere doelgroepen, zoals ouderen. Er zijn immers veel meer mensen die behoefte hebben aan ondersteuning en een steunpunt in de buurt. Ik heb voorgesteld om ons eerst op de eerste doelgroep te richten en als die wooncirkel goed in de verf staat, het concept uit te breiden met andere doelgroepen. Maar ik vind het mooi dat corporaties zelf al aangeven dat ze breder willen kijken, naar verschillende typen wooncirkels.”
Wooncirkel Strandeiland
Fase: ontwikkeling van het concept
Aantal woningen dat op Strandeiland gebouwd gaat worden: ca. 8.000
Belangrijkste doel: kwetsbare huurders ondersteunen bij het zelfstandig wonen
Hoe: door in de buurt laagdrempelige zorg op maat te bieden en samenwerking tussen corporaties en zorgaanbieder(s)
Meedenkende partijen op dit moment (augustus 2020):
- Gemeente Amsterdam
- Ontwikkelende woningcorporaties:
- de Alliantie
- Ymere
- Stadgenoot
- Nu betrokken zorgaanbieders:
- Cordaan
- Leger des Heils
- HVO-Querido