Wooncirkel Osdorp

'De kracht van een wooncirkel is dat die op de eigen buurt is gericht'

Met de toewijzing aan een cliënt van een woning in de buurt is het begin van wooncirkel Osdorp een feit. Nu is het zaak om door te pakken en voor meer woningen te zorgen. Volgens Jolyon Oattes, psycholoog en manager ggz bij Cordaan, is er verder in feite weinig nodig om de wooncirkel echt van de grond te krijgen: alles is er al. Wat moet er nog gebeuren?

De Osdorperhof is een hybride woonzorgcentrum dat plaats biedt aan verschillende doelgroepen. Er wonen circa 100 senioren met een thuiszorgindicatie, er is een afgeschermde sectie voor vgz-cliënten en er wonen 24 ggz-cliënten in het deel waar Jolyon manager is. Verder zitten er bijvoorbeeld een huisarts, fysiotherapeut, de thuiszorg en bewegingsagogen. Een dagactiviteitencentrum voor cliënten van Cordaan uit de Osdorperhof en uit de wijk maakt het plaatje compleet.

Zorgvragen

De wooncirkel in Osdorp richt zich specifiek op bewoners met een ggz-achtergrond, die redelijk zelfstandig zijn. Ze doen zelf hun boodschappen, halen zelf hun medicatie op, gaan zelf naar de dokter. Vaak hebben ze dagbesteding, een enkeling heeft werk. Ze hebben behoefte aan veiligheid. En wat ondersteuning betreft, die hebben ze vooral nodig bij het vergroten van hun zelfredzaamheid. Met bijvoorbeeld hun angsten of depressieve gevoelens kloppen ze aan bij de staf. Jolyon: “Zo woont er hier een dame die steeds het idee heeft dat haar huis vol muizen zit. Maar niemand kan ze vinden. Er gebeurt veel in de beleving van onze cliënten, en dat maakt ze kwetsbaar.”

Zo zelfstandig mogelijk

Het is de wens van Jolyon en zijn collega’s om hun cliënten, met hun beperkingen, zo zelfstandig mogelijk te maken. Voor een aantal is een beschermde woonomgeving het hoogst haalbare. Anderen kunnen na verloop van tijd doorstromen naar een zelfstandige woning. “Onze cliënten varen wel bij de ondersteuning die wij ze bieden, daardoor blijven ze stabiel. Zou die ondersteuning wegvallen, dan is de kans groot dat ze terugvallen in onaangepast gedrag. Het concept van een wooncirkel, met een kern op loopafstand, past uitstekend bij ons doel.”

Lagere drempel om door te stromen

Een deel van de vraag waaruit Cordaan de wooncirkel is begonnen, luidt: hoe maken we de juiste match met een corporatiewoning als een cliënt uit de Osdorperhof uitstroomt? Daarnaast stoeide Jolyon met een actueel maatschappelijk vraagstuk: de doorstroom in de keten. Dus vanaf de kliniek via beschermd wonen met intensieve 24-uurs zorg en via wonen in een beschermde omgeving naar zelfstandig wonen. De gemeente wil die keten laten doorstromen, maar Jolyon zag die de afgelopen jaren volledig verstopt raken: “Cliënten blijven lang op dezelfde plek, zodat er geen doorstroming is. Het probleem is dat cliënten vaak graag in hun eigen omgeving willen blijven wonen, omdat daar hun vangnet en sociale netwerk zijn. Dan kun je voor iemand uit Osdorp wel een woning aanbieden in Zuidoost, maar daar help je hem of haar niet mee.” Met andere woorden: de kracht van een wooncirkel is dat die heel erg op de eigen buurt gericht is. “Door een wooncirkel te organiseren rondom de Osdorperhof zorgen we dat het netwerk van onze cliënten intact blijft. Zo wordt de drempel naar zelfstandigheid een stuk lager.”

'Het liefst zie ik dat corporaties woningen in de buurt oormerken als wooncirkelwoningen.'

De eerste stap richting wooncirkel

In juni 2020 is de eerste stap gezet: een cliënt is naar een zelfstandige woning in de buurt verhuisd. Dat ging via Housing First, een project vanuit de gemeente Amsterdam om ggz-cliënten de kans te geven, met voorrang, een woning op eigen naam te krijgen. “Sebastiaan, onze cliënt, is echt superhappy en content”, zegt Jolyon. Jammer is nu alleen dat er verder geen aanbod is. Terwijl 4 cliënten in de startblokken staan om ook de stap naar zelfstandig wonen te maken. En ondanks dat meerdere woningcorporaties de intentie hebben uitgesproken dat ze willen participeren in de wooncirkel. Jolyon steekt de hand trouwens in eigen boezem. Uit enthousiasme heeft hij het eigenaarschap van de wooncirkel naar zich toegetrokken. “Dat was onhandig en een leerzame les. Ik moet mijn teamleden meer meenemen in de ontwikkeling van een wooncirkel, zodat die breder gedragen wordt en zodat zij taken kunnen overnemen als ik er niet aan toekom. We moeten bijvoorbeeld proactief de andere corporaties benaderen en zorgen dat de wooncirkel ook bij hen de nodige aandacht krijgt. Het liefst zie ik dat elke corporatie die woningen in de buurt bezit er een aantal van oormerkt als wooncirkelwoningen.”

Eerst vraag, dan aanbod

Meer woningen die deel uitmaken van de wooncirkel zijn ook hard nodig om de wooncirkel überhaupt goed van de grond te krijgen. Immers, zonder een groep mensen in de wijk met een behoefte aan ondersteuning, heeft het geen zin om energie in het aanbod te steken. Jolyon: “Er moet eerst vraag zijn. Aan de hand daarvan creëer je aanbod. Zoals ik al zei: daar is weinig voor nodig, want alles is er al. Een kern, met een inloopfunctie waar ook cliënten van andere zorginstellingen welkom zijn, is bijvoorbeeld snel ingericht.”


Dat de wooncirkel succesvol kan worden, daar twijfelt Jolyon niet aan. “Alle professionals die ik erover vertel, zijn even enthousiast. Ook onze beleidsadviseur Fleur van Eeden – die participeert in de initiatiefgroep – is overtuigd van de meerwaarde van dit stedelijke project. De winst van een wooncirkel is dat het bewoners meer laat participeren in de maatschappij en dat ze een zo normaal mogelijk leven kunnen leiden. Als psycholoog ben ik opgeleid met de gedachte dat mensen met een psychische achtergrond allerlei beperkingen hebben. In de loop der jaren ben ik daar anders tegenaan gaan kijken: nu zie ik hun mogelijkheden en welke kansen er nog liggen. Een wooncirkel kan helpen om die kansen te benutten door uit te gaan van de kracht van mensen. En door te kijken naar welke mate van ondersteuning iemand nodig heeft om zijn leven optimaal vorm te geven.”

Uitdagingen voor wooncirkel Osdorp

In februari 2020 verwoordde Jolyon 3 aandachtspunten voor de wooncirkel Osdorp. Hoe pakt hij die op?

  1. Er is pas 1 woning beschikbaar gekomen

“De volgende stap is dat ik medewerkers zich aandeelhouder van de wooncirkel moet laten voelen. Zij kunnen dan contact leggen met de andere corporaties die hier in de buurt actief zijn. Ik heb nu zelf een kort lijntje met Rochdale, maar dat is niet voldoende om genoeg woningen beschikbaar te krijgen.”


  1. Er leven zorgen bij bewoners van de Osdorperhof en buurtbewoners

“Het is altijd belangrijk om goede relaties te onderhouden met de buurt. In het verleden heeft Cordaan daar steken laten vallen. We hebben toen veel weerstand vanuit de buurt ondervonden. Inmiddels is de relatie hersteld. Er zijn zelfs leuke initiatieven ontstaan zoals een buurtbarbecue en een nieuwjaarsborrel. Daarbij lag de nadruk op het samen zijn en werd er over verschillen heen gestapt. Helaas maken de coronamaatregelen het momenteel nogal ingewikkeld om meer van dat soort activiteiten te organiseren.”


  1. De vraag van cliënten en het aanbod van woningen matchen niet altijd even goed

“Er komen te weinig woningen beschikbaar, dat lijkt de bottleneck voor de wooncirkels. In de ideale situatie zitten er door de hele stad wooncirkels, die ook elkaars cliënten opnemen als die naar een andere buurt willen verhuizen. Idealiter worden de wooncirkels dus stedelijk georganiseerd.


Ook wil ik graag meer samenwerking met andere zorgorganisaties zoals HVO-Querido. Er is zoveel overlap van hulpaanbod in een wijk. Waarom zo’n samenwerking moeilijk van de grond komt? Om een heel simpele reden, denk ik: we hebben het al zo druk. Bovendien zijn onze organisaties zo groot, dat we vrijwel alles wat we nodig hebben zelf in huis hebben. De noodzaak tot samenwerken is niet dringend genoeg. Best jammer eigenlijk, want ik denk dat we veel van elkaar kunnen leren.”

'

Door een wooncirkel houden we het netwerk van onze cliënten intact.'


wat is een wooncirkel?